Zakonski okvir
Proces priključenja objekata na prenosni sistem Republike Srbije se sprovodi u skladu sa sledećim regulativama:
- Zakon o energetici ( „Službeni glasnik RS“ br. 145/14, 95/18-dr. zakon, 40/21, 35/23-dr. zakon i 62/23);
- Zakon o korišćenju obnovljivih izvora energije („Službeni glasnik RS“ br. 40/21 i 35/23);
- Uredba o uslovima isporuke i snabdevanja električnom energijom („Službeni glasnik RS“ br. 84/23 – u daljem tekstu Uredba);
- Uredba o mrežnim pravilima koja se odnose na priključenje na mrežu jednosmernih sistema visokog napona („Službeni glasnik RS“ br. 104/22);
- Uredba o mrežnim pravilima koja se odnose na priključenje na mrežu objekata kupaca („Službeni glasnik RS“ br. 104/22);
- Uredba o mrežnim pravilima koja se odnose na priključenje na mrežu proizvodnih jedinica („Službeni glasnik RS“ br. 95/22);
- Pravila za priključenje objekata na prenosni sistem i Pravila o izmenama pravila za priključenje objekata na prenosni sistem;
- Procedura za priključenje objekata na prenosni sistem i deo distributivnog sistema kojim upravlja operator prenosnog sistema;
- Pravila o radu prenosnog sistema;
- Pravilnik o načinu dokazivanja ispunjenosti uslova kojim se odlaganje priključenja na prenosni, distributivni, odnosno zatvoreni distributivni sistem ne primenjuje na elektrane koje koriste varijabilne izvore energije („Službeni glasnik RS“ br.76/23);
- Pravilnik o energetskoj dozvoli („Službeni glasnik RS“ br. 15/15 i 44/18 – dr.zakon);
- Zakon o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“ br.72/09,81/09 – ispravka, 64/10 – odluka US, 24/11, 121/12, 42/13 – odluka US, 50/13 – odluka US, 98/13 – odluka US, 132/14, 145/14, 83/18, 31/19, 37/19 – dr. zakon, 9/20, 52/21 i 62/23);
- Uredba o lokacijskim uslovima („Službeni glasnik RS“ br. 87/23);
- Pravilnik o sadržini i načinu vršenja tehničkog pregleda objekta, sastavu komisije, sadržini predloga komisije o utvrđivanju podobnosti objekta za upotrebu, osmatranju tla i objekta u toku građenja i upotrebe i minimalnim garantnim rokovima za pojedine vrste objekata („Službeni glasnik RS” br. 27/15, br. 29/16 i br. 78/19).
- Odluka EMS AD o utvrđivanju Pragova maksimalne snage za proizvodne module tipa B, C i D (kl. znak 1 4 0, broj 000-00-ROU-2/2024-00) u skladu sa Uredbom o mrežnim pravilima koja se odnose na priključenje na mrežu proizvodnih jedinica („Službeni glasnik RS“, broj 95/22) koja je odobrena od strane AERS Odlukom broj 30/2024-D-01/2, datum 1. februar 2024.
Ključni koraci u procesu priključenja objekta na prenosni sistem i deo distributivnog sistema kojim upravlja OPS
- Izrada Studije priključenja objekta;
- Izrada planske i tehničke dokumentacije i pribavljanje potrebnih dozvola za izgradnju priključka i nedostajuće infrastrukture;
- Gradnja priključka i nedostajuće infrastrukture;
- Odobrenje za priključenje objekta;
- Provera ispunjenosti uslova za priključenje objekta;
- Privremeno priključenje objekta;
- Trajno priključenje objekta.
Ugovor o izradi Studije priključenja objekta
Operator prenosnog sistema izrađuje Studije priključenja objekata na prenosni sistem svake godine u dva intervala, od 1. marta do 30. juna i od 1. septembra do 31. decembra, osim u slučaju da je podnosilac zahteva strateški partner čiji se zahtev rešava u rokovima u skladu sa zakonom kojim se uređuje korišćenje obnovljivih izvora energije.
Prvi interval za izradu studije priključenja, u skladu sa prelaznim i završnim odredbama Uredbe, započinje 20. decembra 2023. godine i traje do 20. aprila 2024. godine, pri čemu se potpun zahtev za zaključenje Ugovora o izradi Studije priključenja podnosi najkasnije do 1. decembra 2023. godine. Nakon 20. aprila 2024. godine, zahtevi za izradu Studije priključenja se podnose i Studije se izrađuju u skladu sa članom 6. st. 2. i 11. Uredbe.
Operator prenosnog sistema i podnosilac zahteva su dužni da zaključe Ugovor o izradi Studije priključenja objekta na prenosni sistem pre početka intervala za izradu Studije priključenja, ako je zahtev potpun i blagovremeno podnet.
Studija priključenja obuhvata sistemski deo Studije priključenja objekta i Tehničke uslove za priključenje. Sistemskim delom Studije se definiše način priključenja na sistem, a Tehničkim uslovima se detaljnije definišu tehničke karakteristike i drugi uslovi priključenja.
Procedura: Postupak izrade Studije priključenja se inicira podnošenjem Zahteva za zaključenje Ugovora o izradi studije priključenja objekta na prenosni sistem.
Smernice i više informacija o podnošenju potpunog Zahteva za zaključenje Ugovora o izradi studije priključenja objekta na prenosni sistem nalaze se u uputstvu za podnošenje Zahteva.
Dodatna pitanja o procesu izrade Studije priključenja možete poslati na mejl adresu: studijaprikljucenja@ems.rs .
Podnosilac Zahteva za zaključenje Ugovora o izradi Studije priključenja na prenosni sistem je dužan da uz Zahtev dostavi:
- potpune podatke neophodne za izradu Studije priključenja objekta u skladu sa Pravilima za priključenje;
- odluku o izradi odgovarajućeg planskog dokumenta za konkretan objekat proizvođača koji se prvi put priključuje ili odgovarajući dokument prostorno-urbanističkog planiranja kojim se opredeljuje namena prostora za takav objekat, a u skladu sa zakonom kojim se uređuje planiranje i izgradnja;
- dokaz o ispunjenosti uslova kojim se odlaganje priključenja na prenosni sistem ne primenjuje na elektrane koje koriste varijabilne izvore energije, ukoliko je potrebno;
- dokaz o deponovanju sredstava za troškove izrade Studije priključenja.
Potpune podatke neophodne za izradu Studije priključenja objekta u skladu sa Pravilima za priključenje, podnosilac zahteva za zaključenje Ugovora o izradi Studije priključenja dostavlja u obliku popunjenog Zahteva za zaključenje Ugovora o izradi Studije priključenja sa popunjenim odgovarajućim prilogom u zavisnosti od tipa objekta koji se priključuje:
Prilog A.1 Podaci potrebni za izradu Studije priključenja konvencionalne elektrane
Prilog A.3 Podaci potrebni za izradu Studije priključenja skladišta električne energije
Prilog A.6 Podaci potrebni za izradu Studije priključenja reverzibilne hidroelektrane
Po prijemu potpunog Zahteva operator prenosnog sistema će podnosiocu Zahteva poslati predlog Ugovora o izradi studije priključenja.
Nakon zaključenja Ugovora o izradi Studije priključenja objekta, operator prenosnog sistema pristupa izradi Studije priključenja objekta prema Uredbi, Pravilima za priključenje objekta i Proceduri priključenja objekta na prenosni sistem i deo distributivnog sistema kojim upravlja operator prenosnog sistema.
Kupac
U slučaju priključenja proizvodnog objekta instalisane snage do 16MW na unutrašnje instalacije objekta kupca bez injektiranja električne energije u prenosni sistem na osnovu Uredbe o uslovima isporuke i snabdevanja električnom energijom („Službeni glasnik RS“ br. 84/23) i Procedure za priključenje objekata na prenosni sistem i deo distributivnog sistema kojim upravlja operator prenosnog sistema, podnosilac Zahteva obavezan je da popuni i dostavi operatoru prenosnog sistema Zahtev za izradu Separata o priključenju.
Kupac-proizvođač
U slučaju priključenja objekta u cilju sticanja statusa kupca-proizvođača, na osnovu Uredbe o kriterijumima, uslovima i načinu obračuna potraživanja i obaveza između kupca – proizvođača i snabdevača („Službeni glasnik RS“, broj 83/21, 74/22) i Zakona o korišćenju obnovljivih izvora energije („Službeni glasnik RS“ br.40/21 i 35/23), podnosilac Zahteva obavezan je da popuni i dostavi operatoru prenosnog sistema Zahtev za izradu separata o priključenju.
Instrukcije za uplatu sredstava za troškove izrade Separata o priključenju
Podnosilac Zahteva za izradu Separata o priključenju, dužan je da naknadu za troškove izrade Separata, u iznosu od:
- 750.000,00 dinara u slučaju sticanja statusa kupca-proizvođača,
- 15.000,00 eura u slučaju priključenja proizvodnog modula do 16 MW na unutrašnje instalacije bez injektiranja energije u prenosni sistem,
uvećanu za iznos PDV-a, uplati u dinarskoj protivvrednosti po zvaničnom srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan uplate, na tekući račun EMS AD broj: 160-0000000008905-36, kod BANCA INTESA AD BEOGRAD.
Instrukcije za uplatu sredstava za troškove izrade Studije priključenja
Sredstva po članu 6, stav 3, tačka 4) Uredbe o uslovima isporuke i snabdevanja električnom energijom („Službeni glasnik RS“, broj 84/23 – u daljem tekstu Uredba), obračunata u skladu sa tipom objekta i vrednošću zahtevane snage iz Zahteva i u skladu sa članom 6, stavovima 4-7 Uredbe, uvećana za iznos PDV-a, uplatiti u dinarskoj protivvrednosti po zvaničnom srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan uplate, na tekući račun EMS AD broj: 160-0000000008905-36, kod BANCA INTESA AD BEOGRAD.
Uplatilac: Podnosilac Zahteva za izradu Studije priključenja
Svrha plaćanja: Studija priključenja objekta (upisati naziv objekta) na prenosni sistem
Poziv na broj: Naziv objekta (naveden u Zahtevu) za koji se izrađuje Studija
Primer i uputstvo za izračunavanje iznosa deponovanih sredstava za troškove izrade Studije priključenja je dostupno ovde.
Instrukcije za uplatu sredstava za troškove izrade Separata o priključenju
Podnosilac Zahteva za izradu Separata o priključenju, dužan je da naknadu za troškove izrade Separata, u iznosu od 750.000,00 dinara, uvećanu za iznos PDV-a, uplati u dinarskoj protivvrednosti po zvaničnom srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan uplate, na tekući račun EMS AD broj: 160-0000000008905-36, kod BANCA INTESA AD BEOGRAD.
Uplatilac: Podnosilac Zahteva za izradu Separata o priključenju
Svrha plaćanja: Separat o priključenju (upisati naziv objekta)
Poziv na broj: Naziv objekta (naveden u Zahtevu) za koji se izrađuje Separat o priključenju
Ugovor o priključenju objekta na prenosni sistem
Realizacija Ugovora o priključenju se sprovodi u tri faze:
- Izrada planske i tehničke dokumentacije i pribavljanje potrebnih dozvola za izgradnju priključka i nedostajuće infrastrukture (ukoliko potreba za istom postoji);
- Praćenje gradnje priključka i nedostajuće infrastrukture (ukoliko potreba za istom postoji);
- Provera ispunjenosti uslova za priključenje objekta na prenosni sistem.
Procedura: Uslov za otpočinjanje postupka zaključenja Ugovora o priključenju objekta na prenosni sistem je dostavljanje bankarske garancije za izgradnju objekta u roku od 60 dana od dostavljanja Studije priključenja, u skladu sa Uredbom. Postupak se inicira podnošenjem Zahteva za zaključenje ugovora o priključenju objekta na prenosni sistem ili deo distributivnog sistema kojim upravlja operator prenosnog sistema, nakon čega će operator prenosnog sistema razmotriti Zahtev i uputiti podnosiocu Zahteva predlog Ugovora o priključenju objekta / Ugovora o priključenju objekta sa zajedničkim priključkom, u skladu sa uslovima i rokovima propisanim Uredbom.
Operator prenosnog sistema u roku od 15 dana od dana zaključenja Ugovora o priključenju dostavlja Klijentu Mišljenje o uslovima i mogućnostima za priključenje novog energetskog objekta proizvođača električne energije na prenosni sistem ili deo distributivnog sistema kojim upravlja operator prenosnog sistema.
Odobrenje za priključenje objekta
Procedura: Postupak izdavanja Rešenja o odobrenju za priključenje Objekta se inicira podnošenjem Zahteva za izdavanje Odobrenja za priključenje u skladu sa tipom objekta koji se priključuje na sistem. Formulari zahteva su dati u nastavku:
Zahtev za izdavanje Odobrenja za priključenje Objekta proizvođača na prenosni sistem
Zahtev za izdavanje Odobrenja za priključenje Objekta kupca na prenosni sistem
Zahtev za izdavanje Odobrenja za priključenje Objekta ODS na prenosni sistem
Zahtev za izdavanje Odobrenja za priključenje Objekta ZDS na prenosni sistem
Zahtev za izdavanje Odobrenja za priključenje Objekta za skladištenje na prenosni sistem
Zahtev za izdavanje Odobrenja za priključenje Objekta kupca-proizvođača na prenosni sistem
Zahtev za izdavanje Odobrenja za priključenje Objekta kupca na čije se unutrašnje instalacije priključuje proizvodni modul za sopstvene potrebe
Sadržaj Odobrenja za priključenje objekta na prenosni sistem definisan je članom 121. Zakona o energetici.
Zahtev za produženje roka važenja Odobrenja za priključenje podnosi se na obrascu najkasnije 30 dana pre isteka roka važenja Rešenja kojim je odobreno priključenje.
Provera ispunjenosti uslova za priključenje objekta na prenosni sistem
Procedura: Postupak provere ispunjenosti uslova za priključenje se definiše Ugovorom o priključenju. Proces provere ispunjenosti obuhvata:
- Simulacionu proveru ispunjenosti uslova za priključenje objekta koju inicira podnosilac zahteva dostavljanjem Zahteva za simulacionu proveru ispunjenosti uslova za priključenje objekta, koji sadrži skup podataka neophodnih za simulacionu proveru ispunjenosti uslova za priključenje objekta u skladu sa Pravilima za priključenje;
- Postupak za privremeno priključenje objekta/dela objekta za koji je odobren probni rad, inicira se podnošenjem Zahteva. Funkcionalno ispitivanje za potrebe privremenog priključenja objekta/dela objekta inicira se Zahtevom za funkcionalno ispitivanje za potrebe privremenog priključenja objekta/dela objekta;
- Operator prenosnog sistema izdaje akt o trajnom priključenju objekta na sistem po ispunjenju uslova iz člana 123. Zakona o energetici.
Ključni koraci u procesu priključenja objekta distributivnog sistema na prenosni sistem
- Izrada Studije priključenja objekta distributivnog sistema na prenosni sistem;
- Izrada planske i tehničke dokumentacije i pribavljanje potrebnih dozvola za izgradnju priključka i izgradnju objekta;
- Gradnja priključka i objekta;
- Odobrenje za priključenje objekta distributivnog sistema na prenosni sistem;
- Provera ispunjenosti uslova za priključenje objekta distributivnog sistema na prenosni sistem;
- Privremeno priključenje objekta distributivnog sistema na prenosni sistem;
- Trajno priključenje objekta distributivnog sistema na prenosni sistem.
Ugovor o izradi Studije priključenja objekta distributivnog sistema na prenosni sistem
Ugovor o izradi Studije priključenja objekta distributivnog sistema na prenosni sistem zaključuju operator prenosnog i distributivnog sistema, osim u slučajevima:
- da je objekat operatora distributivnog sistema obuhvaćen usaglašenim planovima razvoja operatora prenosnog i distributivnog sistema,
- da je objekat operatora distributivnog sistema određen kao projekat od posebnog značaja za Republiku Srbiju ili
- da se objekat operatora distributivnog sistema gradi za potrebe projekata od značaja za Republiku Srbiju u skladu sa zakonom.
Procedura: Postupak izrade Studije priključenja objekta distributivnog sistema na prenosni sistem se inicira podnošenjem Zahteva za zaključenje Ugovora o izradi Studije priključenja objekta distributivnog sistema na prenosni sistem, nakon čega će operator prenosnog sistema razmotriti Zahtev i uputiti podnosiocu zahteva predlog Ugovora o izradi Studije priključenja objekta distributivnog sistema na prenosni sistem, u skladu sa uslovima i rokovima propisanim Uredbom.
Ugovor o priključenju objekta operatora distributivnog sistema na prenosni sistem
Ugovor o priključenju objekta operatora distributivnog sistema na prenosni sistem se zaključuje za objekte:
- obuhvaćene usaglašenim planovima razvoja operatora prenosnog i distributivnog sistema,
- operatora distributivnog sistema koji su određeni kao projekti od posebnog značaja za Republiku Srbiju ili objekata operatora distributivnog sistema koji se grade za potrebe projekata od značaja za Republiku Srbiju u skladu sa zakonom ili
- za koje je izrađena Studija priključenja.
Ugovor o priključenju objekta operatora distributivnog sistema, koji je već priključen na prenosni sistem, se ne zaključuje u slučaju:
- radova u objektu koji nisu od uticaja na tehničke zahteve uređene pravilima za priključenje objekata na prenosni sistem,
- promene instalisane snage objekta pri čemu ne dolazi do promene odobrene snage, uključujući i radove koji podrazumevaju povećanje broja transformatorskih polja i
- promene odobrene snage u slučajevima u kojima ne dolazi do promene priključka.
Realizacija Ugovora o priključenju objekta operatora distributivnog sistema se sprovodi kroz sledeće faze:
- Izradu Tehničkih uslova za priključenje objekta na prenosni sistem, koje će operator prenosnog sistema izdati u roku od 45 dana od zaključenja Ugovora o priključenju objekta distributivnog sistema na prenosni sistem;
- Vršenje stručne kontrole i verifikacije Projektnog zadatka za izradu tehničke dokumentacije za objekat distributivnog sistema, koje će operator prenosnog sistema obaviti u roku od 30 dana od dostave istog od strane operatora distributivnog sistema;
- Izrada planske i tehničke dokumentacije i pribavljanje potrebnih dozvola za izgradnju priključka i objekta;
- Praćenje gradnje priključka i objekta i
- Provera ispunjenosti uslova za priključenje objekta distributivnog sistema na prenosni sistem.
Procedura: Postupak zaključenja Ugovora o priključenju objekta distributivnog sistema na prenosni sistem se inicira podnošenjem Zahteva za zaključenje Ugovora o priključenju objekta distributivnog sistema na prenosni sistem, nakon čega će operator prenosnog sistema razmotriti Zahtev i uputiti podnosiocu Zahteva predlog Ugovora o priključenju objekta distributivnog sistema na prenosni sistem, u skladu sa uslovima i rokovima propisanim Uredbom.
Odobrenje za priključenje objekta distributivnog sistema na prenosni sistem
Procedura: Postupak izdavanja Rešenja o odobrenju za priključenje objekta distributivnog sistema na prenosni sistem se inicira podnošenjem Zahteva za izdavanje Odobrenja za priključenje objekta distributivnog sistema na prenosni sistem.
Postupak izdavanja Odobrenja za priključenje objekta distributivnog sistema na prenosni sistem je propisan Uredbom.
Provera ispunjenosti uslova za priključenje objekta distributivnog sistema na prenosni sistem
Procedura: Postupak provere ispunjenosti uslova za priključenje objekta distributivnog sistema na prenosni sistem se definiše Ugovorom o priključenju objekta distributivnog sistema na prenosni sistem.
Ispunjenost uslova iz Odobrenja za priključenje i Ugovora o priključenju objekta distributivnog sistema na prenosni sistem se dokazuje Zapisnikom o ispunjenju obaveza iz Ugovora o priključenju objekta distributivnog sistema na prenosni sistem.
Operator prenosnog sistema izdaje akt o trajnom priključenju objekta distributivnog sistema na prenosni sistem po ispunjenju uslova iz člana 123. Zakona o energetici.
Eksploatacija objekta
U cilju utvrđivanja uslova eksploatacije objekta koji će biti priključen na prenosni sistem Republike Srbije, kao i jedan od uslova uslova za priključenje na prenosni sistem definisanim članom 123. Zakona o energetici, neophodno je da Operator prenosnog sistema i podnosilac zahteva usaglase i potpišu Ugovor o eksploataciji objekta.
Ugovor o eksploataciji Objekta, pored opštih elemenata ugovora sadrži i:
- objektima na koje se ugovor odnosi,
- granicama vlasništva na primarnoj, sekundarnoj i ostaloj opremi,
- nadležnim centrima upravljanja EMS AD i korisnika prenosnog sistema,
- ovlašćenom osoblju za tehničku saradnju,
- osoblju EMS AD koje ima pravo pristupa objektima korisnika prenosnog sistema,
- tehničkim karakteristikama objekta,
- razmeni tehničke dokumentacije,
- tehničkim parametrima koji se odnose na merenje električne energije,
- obračunskim parametrima na osnovu kojih će se sprovoditi obračun pristupa prenosnom sistemu,
- radu zaštitnih uređaja, telekomunikacione opreme i opreme za upravljanje,
- praćenju parametara kvaliteta električne energije i mernim uređajima koji se odnose na merenje kvaliteta električne energije,
- planiranju isključenja i izvođenju radova na elementima EES,
- planiranju rada prenosnog sistema u skladu sa pravilima interkonekcije, formatu i načinu dostavljanja podatka,
- signalima koji se razmenjuju u realnom vremenu između tehničkog sistema upravljanja EMS AD i korisnika prenosnog sistema,
- načinu kontrole kvaliteta isporučene električne energije,
- tehničkim parametrima ugrađene opreme neophodnim za modelovanje u tehničkom sistemu upravljanja EMS AD,
- načinu učešća objekata u Planovima odbrane i Planu uspostavljanja prenosnog sistema,
- poverljivim tehničkim informacijama.
Postupci priključenja započeti pre donošenja Zakona o izmenama i dopunama Zakona o energetici („Službeni glasnik RS“, broj 40/21), odnosno pre 30. aprila 2021. godine
Za objekte za koje je proces priključenja započet pre stupanja na snagu Zakona o izmenama i dopunama Zakona o energetici („Službeni glasnik RS“, broj 40/21), odnosno pre 30. aprila 2021. godine, nakon Ugovora o izradi studije priključenja, zaključuju se sledeći Ugovori:
– Ugovor o izradi planske i tehničke dokumentacije i pribavljanju potrebnih dozvola za izgradnju Priključka na prenosni sistem;
– Ugovor o praćenju gradnje Priključka.
Postupak za zaključenje Ugovora o izradi planske i tehničke dokumentacije i pribavljanju potrebnih dozvola za izgradnju Priključka na prenosni sistem inicira se podnošenjem Zahteva za zaključenje ugovora o izradi planske i tehničke dokumentacije i pribavljanju potrebnih dozvola za izgradnju Priključka .
Postupak za zaključenje Ugovora o praćenju gradnje Priključka inicira se podnošenjem Zahteva za ugovor o praćenju gradnje priključka.
Odobrenje za priključenje objekta
Procedura: Postupak izdavanja Rešenja o odobrenju za priključenje Objekta se inicira podnošenjem Zahteva za izdavanje Odobrenja za priključenje u skladu sa tipom objekta koji se priključuje na sistem. Formulari zahteva su dati u nastavku:
Zahtev za izdavanje Odobrenja za priključenje Objekta proizvođača na prenosni sistem
Zahtev za izdavanje Odobrenja za priključenje Objekta kupca na prenosni sistem
Spisak podnetih zahteva
U saglasnosti sa članom 67. stav 2 Zakona o korišćenju obnovljivih izvora energije („Službeni glasnik RS“, br. 40/21 i 35/23), operator prenosnog sistema je dužan da objavi za elektrane koje koriste obnovljive izvore energije. Tabela Spisak svih podnetih zahteva u postupku priključenja je ažurirana 21.11.2024. godine.
U skladu sa Uredbom o uslovima isporuke i snabdevanja električnom energijom, 1.9.2024. počinje interval za izradu Studija priključenja koji traje do 31.12.2024. godine. Uslove za zaključenje Ugovora o izradi Studije priključenja, definisane čl. 6. Uredbe o uslovima isporuke i snabdevanja električnom energijom, ispunilo je 18 objekata. Ugovore o izradi Studije priključenja je potrebno zaključiti do 31.8.2024. godine kako bi se ispunili uslovi za izradu Studije priključenja u tekućem intervalu.
Za sve dodatne informacije možete se obratiti na prikljucenje@ems.rs .
